terça-feira, 22 de novembro de 2011

Frunteiras: Custantin/Moberos (Nuossa Senhora de la Luç)

 Ye bien sabido que la lhigaçon antre Miranda (de l Douro) i Bergáncia pula EN218 nin siempre resulta a melhor oupçon para chegar a la capital de l çtrito. Por esso, muitos habitantes de la region questuman aprobeitar l bun stado de l'estrada spanhola N-122 que teoricamente deberá ser sustituída pula outo-strada A-11 nun feturo que bai depender de la duraçon de la crise eiquenómica, mas qu'an parte permite hoije eibitar l tránsito pula cidade de Çamora depuis de tener abierto la bariante norte a la cidade que lhieba a outo-strada a 5 Km. a la jusante.

La salida natural pa ls habitantes de l cunceilho de Miranda ye la frunteira antre Custantin i Moberos, adonde queda la capielha de Nuossa Senhora de la Luç, situada mesmo ne l lhemite frunteiriço. Esto porque até hai pouco tiempo la frunteira antre Anfainç i Brandilanes, mais próssima, staba nun stado lhamentable, sendo que neste anho, antes de l Berano, las obras de la strada de la frunteira éran oubjeto dua beneficiaçon que pedie a gritos. 

La frunteira de la Luç ye ua frunteira mui permeable porque stá situada nun alto mas de nun defícel passaige. Se Moberos i Custantin stan situados a uas altitudes qu'oscilan antre ls 800-810 m., l lhemite frunteiriço queda a pouco mais de 880 m, sendo mais «egre» la chubida (ó çcida) para Moberos de l que para Custantin. Al lhado queda la capielha de Nuossa Senhora de la Luç qu'atinge ls 899 m. l que la cumberte nun miradouro prebilegiado de l Praino Mirandés i de la region de Aleste, cun quien partilha bastantes afenidades. Nun debemos squecer, cumo yá fui dezido nalguma ocasion, qu'esta region pertenceu la Pertual i fui un arcediagado de l'arquidiocese de Braga que recuperou la region an 1103 pula bula de l papa Pascoal II qu'oubrigaba a la diocese de Astorga a restituir las tierras de Lhedra, Bergantie i Aleste, que tenien sido oubjeto dua usurpaçon an 969 aprobeitando l fato de la diocese bracarense nun tener sido restourada passado l'ambason muçulmana, tenendo quedado an manos de la diocese de Lhugo, que nun querie lhargar l prebilégio de ser sede metropolitana de Lhugo-Braga i que solo tardiamente, cul Bispo D. Pedro, finalmente fui restourada an 1071 por eniciatiba de l rei de la Galiza, Garcia II (se bien alguns storiadores cunsidran que fui l rei Sancho III de Castielha, que pretendia restourar l reino de sou pai Fernando I l Magno, reconquistador de Lhamego i Biseu an 1055 i 1056 i de Coimbra an 1064), rei qu'acabou cegado pul sou armano Sancho i morriu ne l'anho de 1091 cumpletamente ciego ne l castielho de Lhuna, ne l norte de l'atual porbíncia de Lhion, ne l camino pa las Astúrias.

Depuis destes apuntamientos stóricos, amporta salientar l fato de la Luç tener sido un punto d'ancuontro antre strasmuntanos i alistanos sendo que la capielha questuma ser oubjeto de peregrinaçon l radadeiro demingo de l més de Abril, se bien astanho la causa dues fiestas de la Páscoa tardies fui ne l segundo demingo de Maio. Passado a missa, ls bejitantes çfrutan dun cumbíbio adonde las frunteiras son ultrapassadas pula cordialidade de las relaçones i até l'amisade antre ls habitantes dun i de l'outro lhado de la frunteira. San tiempos d'alegrie an que la Primabera yá bai abançando i mostra-se propícia pa ls clássicos pique-niques al aire lhibre.

L'alto de la Luç custitui un ótimo miradouro antre ambas las dues tierras, tenendo la sue cuntinaçon por serras que, ourientadas a la Oeste, questuman custituir l lhemite frunteiriço mas nin siempre, sin qu'essas eilebaçones puodan defenir-se cumo un berdadeiro entrabe a las quemunicaçones cumo acuntece noutras partes de la Raia. Essa relatibamente eilebada altitude faç que la begetaçon, que na region de Aleste stá formada por matagales d'urze, scobas, tojos i xaras situados antre penedos rochosos de granito i zonas de predomínio d'alguas speces mediterránicas cumo a carrasco, l que fizo l território tener-se specializado na pecuária de bitela de raça alistana i la canhona pa la porduçon de queiso, seia sustituída als poucos por ua flora de trasiçon adonde nun falta l carbalho negral i soutos de castanheiros i fetos, qu'andician un clima mais húmido an que se misturan speces atlánticas, mediterránicas i de trasiçon. Cumo cuntreste, l Praino Mirandés carateriza-se por uns tierras mais férteis que permiten la cultura de l cereal, ls lhameiros i la pecuária de la bitela de raça mirandesa, adonde l çtaque bai pa la sue famosa posta, l'ex-libris de la region.

La permeabelidade de la frunteira fizo cun que de l lhado pertués, la montante de la capielha de la Luç, fússen situadas ua spece de guaritas a modo de sentinelas pa la bigiláncia dua frunteira adonde l cuntrabando era moeda de troca corriente dun i de l'outro lhado. Hoije, abandonadas, son testemunhas mudas de tiempos passados i miradouros prebilegiados dua paisaige que se stende até perder-se ne l'hourizonte. Ye, sin dúbeda, ua frunteira de passaige oubrigatória para quien aprecie la Raia ne l sou to.

 Foto 1. Frunteira pertuesa bista de l lhado spanhol.
  Foto 2. Frunteira spanhola bista de l lhado pertués.
 Foto 3. Marco frunteiriço situado antre la strada i la capielha de Nuossa Senhora de la Luç.
Foto 4. Bista, de l punto frunteiriço, de las tierras de Aleste cula Sierra de la Culebra al fondo a la dreita i las serras de Sanàbria ne l fondo (centro de a retrato).
 Foto 5. Capielha de Nuossa Senhora de la Luç i sagrado (bista lhateral squierda).
 Foto 6. Capielha de Nuossa Senhora de la Luç bista de l lateral dreito.
Foto 7. Marco frunteiriço situado la montante de la capielha donde ye possible apreciar l praino sin defrenciar antre l Praino Mirandés i las tierras de Aleste.
  Foto 8. Praino Mirandés bisto de la Luç, cula aldé de Anfainç al fondo.
Foto 9. Praino Mirandés bisto de la Luç na direçon de Custantin, Póboa, Speciosa, Zenízio i Malhadas.
 Foto 10. Puosto de bigiláncia de l lado pertués i andicaçon de l punto mais alto (899 m.).
 Foto 11. Tierras de Aleste bistas al sopé de l puosto de bigiláncia.
 Foto 12. Serras frunteiriças na direçon de Custantin, Cicuiro i Samartino de Angueira.

Mapa 1. Mapa de situaçon.

P. S. L testo ye ua traduçon outomática pul que ye passible de cunter erros.

6 comentários:

  1. Mais un testo mui antressante que tu scribes. Muitos Parabienes! Esta ya la frunteira pula que you mais passo hoije an die, an las mies biaiges antre Bergáncia i l Praino Mirandés. L tradutor que tu ouseste ye que ten que ser mais amanhado: inda dá muitos erros! :-)

    ResponderEliminar
  2. O tradutor é o mais amanhado que encontrei, precisamente do blogue «Froles Mirandesas». Pelo menos fica aí a minha tentativa e se alguém quiser corrigir esses erros convido-o a que o faça.
    De qualquer forma agradecem-se os «parabienes». Ye que l Praino Mirandés ye mui guapo.

    ResponderEliminar
  3. Conheço esse tradutor i sei que nun ye perfeito, mas ye l que hai por agora! Nun bou a aceitar l tou cumbite para amanhar ls erros de l tou testo porque l miu bagar ye mui pouquito... :-)
    Recibe un abraço arrochado! :-)

    ResponderEliminar
  4. "Ye que l Praino Mirandés ye mui guapo."

    Bien parece que estoy leyendo asturiano. :-)

    Me agradou muito lher l post an lhéngua mirandesa.

    ResponderEliminar
  5. Ye que l mirandés i l asturiano son lhénguas armanas, bariantes lhenguísticas de l asturo-lhionés... :-)

    ResponderEliminar
  6. Para Reis Quarteu: Falei em geral, eu sei que ninguém vai corrigi-lo, basicamente porque é uma perda de tempo.

    Para Toni: Ye lo que diz Reis Quarteu. Prestóme que te prestara. Sigui per equí, dando-y una güeyada al blogue.

    Abraços/saludinos.

    ResponderEliminar